Στ’ ανοιχτά της θύμησης – Πόπη Μπαλαμωτή – Σπιτά

Στ’ ανοιχτά της θύμησης – Πόπη Μπαλαμωτή – Σπιτά

Οι εκδόσεις των φίλων, Αθήνα 2011

Η ποιητική συλλογή “Στ’ ανοικτά της θύμησης”, της Πόπης Μπαλαμωτή - Σπιτά συνιστά ένα ενιαίο, πολυεπίπεδο σύμπαν έκφρασης, γεμάτο εσωτερικούς κραδασμούς, λυρικές αποχρώσεις και υπαρξιακές αναζητήσεις. Η γραφή αποκαλύπτει τον στοχαστικό, αισθαντικό και πνευματικό βίο της ποιήτριας που επιθυμεί να ερμηνεύσει το ορατό και το αόρατο, το πραγματικό και το φαντασιακό, το βίωμα και τη μνήμη. Ο λόγος είναι υψηλού αισθητικού επιπέδου, με σαφείς επιρροές από τη μετασυμβολιστική παράδοση, διατηρώντας τη δική του όμως προσωπικότητα και εσωτερική συνέπεια.

Η ποιήτρια με πλούσιο, ακριβές και ταυτόχρονα αισθαντικό λεξιλόγιο συνυφαίνει εικόνες της φύσης, μυθολογικά στοιχεία και στιγμιότυπα προσωπικής ή συλλογικής μνήμης. Η φύση στα ποιήματα της γράφουσας δεν συνιστά απλώς ένα φόντο ή διακοσμητικό στοιχείο, αλλά είναι ζωντανός, ενεργός συνομιλητής του ανθρώπου, φορέας νοημάτων, αγγελιαφόρος ψυχικών καταστάσεων. Από τις ομιλούσες πεταλούδες ως τις ιεροτελεστικές τοπιογραφίες, η φύση λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στον υπαρκτό κόσμο και σε κάτι υπερβατικό, σχεδόν μυστικιστικό.

Η έμπνευση προβάλλεται ως μια υπαρξιακή ταραχή που μεταμορφώνει τον λόγο σε στίχο και το αίσθημα σε γλώσσα. Υπάρχει μια εσωτερική δραματουργία σε πολλά ποιήματα, όπου η ποιήτρια μοιάζει να ακροβατεί ανάμεσα στην προσδοκία και την απογοήτευση, στον έρωτα και την απώλεια, στη λήθη και τη μνήμη. Η ποιήτρια χρησιμοποιεί τον στίχο για να ενώσει τη γη με τον ουρανό, να μετατρέψει την απουσία σε παρουσία, να καταστρατηγήσει τον θάνατο και να εξυψώσει την αγάπη. Η επιθυμία για ένωση – είτε με τον αγαπημένο, είτε με τη φύση, είτε με το θείο – γίνεται διαρκής κινητήρια δύναμη της ποιητικής δημιουργίας, ενώ ο χρόνος παρουσιάζεται άλλοτε ως τρυφερός φορέας ανάμνησης και άλλοτε ως ολέθριος καταλύτης φθοράς.

Η συναισθηματική ένταση είναι πανταχού παρούσα, είτε εκφράζεται μέσα από έναν ψίθυρο τρυφερότητας είτε μέσω κραυγής αγωνίας. Οι σχέσεις είναι στο επίκεντρο, όχι με την κοινότοπη έννοια του έρωτα, αλλά ως συμμέτοχοι σε έναν υπαρξιακό διάλογο. Το πρόσωπο του «έτερου», του εραστή, του συντρόφου που απουσιάζει ή έχει χαθεί – είναι καθρέφτης, δίαυλος και πεδίο προβολής της εσωτερικής παλινδρόμησης ανάμεσα στην επιθυμία και την αδυναμία. Η απώλεια δεν παρουσιάζεται ποτέ κραυγαλέα. Είναι μια υπόγεια δόνηση, μια πίκρα που διαποτίζει τους στίχους, όχι για να τραυματίσει, αλλά για να εντείνει τη συγκίνηση της ανάμνησης και την ευγένεια της αγάπης.

Συχνά, η ποιήτρια, μέσω της εικονοποιίας δημιουργεί σκηνές εσωτερικής θέασης, πίνακες ψυχικών καταστάσεων, φορτισμένους με σύμβολα και μεταφορές. Η χρήση του χρώματος, του φωτός, της υφής, η αντίστιξη ανάμεσα σε φυσικά και υπερφυσικά στοιχεία, διαμορφώνουν ένα λογοτεχνικό τοπίο που δεν εξαντλείται ούτε προσπερνάται. Συνιστά προσοχή, επάνοδο και στοχασμό. Η ποίηση εδώ δεν είναι μόνο τέχνη, είναι ανάγκη. Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος σώζει τη μνήμη από τη λήθη, τη ζωή από τη μηχανική επανάληψη, το συναίσθημα από τη φθορά. Το βλέμμα της ποιήτριας είναι βλέμμα διεισδυτικό, γεμάτο τρυφερότητα αλλά και γνώση, ενατενιστικό αλλά όχι ηττοπαθές. Η σχέση με τον χρόνο, την απουσία, τη θύμηση και τη θνητότητα διαπνέεται από μία στάση ταπεινής αποδοχής, που δεν αφοπλίζει το βίωμα αλλά το εξαγνίζει και το μεταποιεί.

Συνολικά, πρόκειται για μια συλλογή υψηλής ποιητικής ευαισθησίας, που αποδεικνύει πως η ποίηση παραμένει τόπος όπου η εσωτερική φωνή του ανθρώπου μπορεί να αρθρωθεί με ειλικρίνεια, βάθος και ομορφιά. Είναι μια κατάθεση που καλεί τον αναγνώστη όχι απλώς να διαβάσει, αλλά να συμμετάσχει, να αφεθεί και τελικά να μεταμορφωθεί μαζί της.

Σταυρούλα Δεκούλου, Λογοτέχνης

Ειδική Γραμματέας Ε.Ε.Λ.